शेती भारतातील लाखो कुटुंबांचे मुख्य आधार आहे. मात्र हवामानातील बदल, अवकाळी पावसाचे प्रमाण, कीड-रोग यामुळे शेतकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होते. अशा संकटापासून शेतकऱ्यांना आर्थिक संरक्षण देणारी एक अत्यंत महत्त्वाची योजना म्हणजे प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (PMFBY).
Table of Contents
Pik vima yojana च्या खरीप हंगामासाठी पीक विमा अर्ज करण्याची प्रक्रिया आता सुरू झाली आहे. या लेखात आपण पीक विमा म्हणजे काय, अर्ज कसा करायचा, पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे, फायदे, महत्वाच्या तारखा, ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया व इतर आवश्यक बाबींचा सविस्तर आढावा घेणार आहोत.
🔶 pik Vima Yojana म्हणजे काय?
पीक विमा योजना ही केंद्र व राज्य सरकारच्या सहकार्याने शेतकऱ्यांसाठी राबवली जाणारी एक सरकारी योजना आहे. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांच्या पिकांचे नैसर्गिक आपत्ती, रोगराई, पाणीटंचाई, अतिवृष्टी यांपासून संरक्षण केले जाते.
Pik Vima Yojana उद्दिष्ट:
शेतकऱ्यांचे उत्पन्न स्थिर ठेवणे, नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणारे नुकसान भरून काढणे, शेतीसाठी कर्ज घेण्याची क्षमता वाढवणे आणि कृषी क्षेत्राला बळकटी देणे.
🔶 Pik Vima Yojana 2025 साठी अर्ज कधी करायचा?
खरीप हंगामासाठी अर्ज करण्याची अंतिम तारीख: 31 जुलै 2025 (राज्यानुसार बदलू शकते)
रबी हंगामासाठी: नोव्हेंबरच्या अखेरीस
अर्ज सुरुवात: 1 जुलै 2025 पासून
अर्ज करण्याची पात्रता
1. भारतातील कोणताही शेतकरी (भूमिधारक किंवा भाडेकरू)
2. संबंधित जिल्ह्यात पीक घेतलेले असावे
3. बँक खाते आवश्यक
4. आधार कार्ड असणे बंधनकारक
5. E-KYC पूर्ण असणे आवश्यक
🔶 pik vim yojana फायदे
आर्थिक सुरक्षा नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाले तरी विम्याद्वारे नुकसानभरपाई मिळते
कमी प्रीमियम शेतकऱ्यांकडून केवळ 2% (खरीप), 1.5% (रबी), 5% (व्यावसायिक पिकांसाठी) प्रीमियम घेतले जाते.
कर्जमुक्ती नुकसान झाल्यास विमा भरपाई मिळाल्यामुळे कर्जाचे ओझे कमी होते.
आत्मविश्वास शेतीच्या नुकसानामुळे निर्माण होणारा ताण कमी होतो.
ऑनलाईन अर्ज घरबसल्या अर्ज करता येतो.
🔶 pik vima yojana आवश्यक कागदपत्रे
1. आधार कार्ड
2. 7/12 उतारा किंवा फेरफार
3. बँक पासबुक (IFSC कोडसह)
4. मोबाईल क्रमांक
5. पीक लागवडीचा पुरावा (ताजे फोटो, ई-पिक पाहणी रिपोर्ट)
6. जमीन धारक नसल्यास भाडेकरार दस्तऐवज
🔶 ऑनलाईन अर्ज कसा करायचा? [स्टेप बाय स्टेप मार्गदर्शक]
✅ स्टेप 1: अधिकृत वेबसाइटवर जा
https://pmfby.gov.in या अधिकृत पोर्टलवर भेट द्या.
✅ स्टेप 2: ‘Apply for Crop Insurance’ वर क्लिक करा.
✅ स्टेप 3: आधार क्रमांक व मोबाईल क्रमांक टाका आणि OTP द्वारे लॉगिन करा.
✅ स्टेप 4: शेताची माहिती भरा
गाव, तालुका, जिल्हा
पीक प्रकार
लागवडीचे क्षेत्र
✅ स्टेप 5: कागदपत्रे अपलोड करा.
आधार कार्ड, 7/12, बँक पासबुक
✅ स्टेप 6: प्रीमियम रक्कम तपासा
सरकारने निश्चित केलेल्या प्रमाणानुसार प्रीमियम आपोआप दाखवले जाईल.
✅ स्टेप 7: ऑनलाइन पेमेंट करा.
✅ स्टेप 8: अर्ज सबमिट करा आणि प्रिंट घ्या.
🔶 ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया
जर इंटरनेटची सुविधा नसेल, तर तुम्ही सर्व्हिस सेंटर (CSC), महा ई-सेवा केंद्र, किंवा आपल्या बँकेतून अर्ज करू शकता. त्यासाठी कागदपत्रांसह फॉर्म भरून सादर करावा लागेल.
🔶 विमा भरपाई कधी मिळते?
पिक नुकसानीचे पंचनामे झाल्यानंतर जिल्हाधिकारी / तालुका स्तरावर नुकसान प्रमाणित केल्यानंतर विमा कंपनी नुकसान भरपाई थेट बँक खात्यात जमा करते.
🔶 विमा अर्ज का नाकारला जातो?
कारण स्पष्टीकरण चुकीची माहिती आधार क्रमांक किंवा पीक माहिती चुकलेली कागदपत्रांची कमतरता 7/12 किंवा बँक पासबुक दिलेले नाही.चुकीचे क्षेत्र अर्जात लिहिलेले क्षेत्र जास्त E-KYC पूर्ण नाही आधार प्रमाणीकरण झालेले नाही.
✅ टीप: अर्ज नाकारल्यास आपण पुन्हा अर्ज करू शकता किंवा स्थानिक कृषी अधिकारी यांच्याशी संपर्क करा.
🔶 महत्वाच्या सूचना
1. योग्य वेळेत अर्ज करा – अंतिम तारखेनंतर अर्ज स्वीकृत होत नाहीत.
2. मोबाईलवर आलेल्या OTP व इतर मेसेजेस जतन करून ठेवा.
3. अर्जाची प्रिंट व रसीद जतन करून ठेवा.
4. नुकसान झाल्यास त्वरित पंचनामा करण्याची मागणी करा.
5. PMFBY मोबाईल अ‍ॅप द्वारेही अर्ज शक्य आहे.
🔶 विमा प्रीमियमचे गणित
उदाहरण:
पिक: सोयाबीन
लागवड क्षेत्र: 2 हेक्टर
सरासरी विमा रक्कम: ₹30,000 प्रति हेक्टर
शेतकऱ्याचा प्रीमियम: ₹600 (2%)
शासन उर्वरित रक्कम स्वतः भरते.
🔶 FAQ – वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
Q1: पीक विमा कधी मिळतो?
➤ नुकसान झाल्यावर शासन अहवालाच्या आधारे 2-3 महिन्यांत विमा मिळतो.
Q2: विमा प्रीमियम भरताना अडचण आल्यास काय करावे?
➤ स्थानिक CSC केंद्र, कृषी कार्यालय किंवा 155261 या हेल्पलाईनवर संपर्क साधा.
Q3: कोणकोणत्या पिकांना विमा मिळतो?
➤ खरीप: सोयाबीन, बाजरी, भात, मका, ऊस
➤ रबी: हरभरा, गहू, ज्वारी
➤ व्यापारी पिके: कांदा, कापूस, टोमॅटो इ.
Q4: विमा अर्जासाठी लागणारा वेळ?
➤ ऑनलाईन अर्ज 10 ते 15 मिनिटांत पूर्ण होतो.
🔶 निष्कर्ष
Pik vima yojana 2025 च्या खरीप हंगामासाठी पीक विमा अर्ज करण्याची प्रक्रिया सुरू झाली आहे. शेतकऱ्यांनी कोणतीही विलंब न करता लवकरात लवकर अर्ज करून आपली शेती व उत्पन्नाचे संरक्षण करावे. ही योजना केवळ आर्थिक मदत नव्हे तर एक सुरक्षिततेचा कवच आहे. सरकारी सबसिडीमुळे प्रीमियम कमी असून, विमा रक्कम मात्र पुरेशी आहे.